Rev. Hang Mung Tangthu
 |
| Hang Mung (1924 - 2018) |
Hang Mung Naupang Lai Thu
(Suahpi nupang pali si atsia TSuang Zom, Kham Tsuai, Kham Zam ah le Hang Dim ah si.A suaknak khaw heh Rian ah si atsia 1914 kum in Khuang khawsaat, 1926 kum in Rian khaw ah thawn si. Hang Mung ah kum nga a kim phangin Bualkhaw ah thawn leh si. Tuma lawngkih san asi bang a benak khawvang ruak heh zanih val si. Vok, ar le zuu tehem heh khawvang benak mang. A puaipi te heh Khuangtsawi, Sakham, Tsang Ai, Sa Ai te si. Zapi puai heh Khawni, Thertsan, Therpitsan puai te si.
Pa Tsong Khaam le Hang Mung
Mirang te East Bawipa leng atsia khawbawipa Tsin Thang in a inn ah khawm a siang ngawl ta Tsangsuak Pa Den Tsuang inn ah khawm dang si. Pa Tsong Khaam ah heh tuktum, sambawk, diarkaak koihno tseengin Mirang bawipa thurelnak ngai tu in hawh si. A zasahbernak heh “Van ah Pathian “Pa” nei sising. Keimahni heh Jesuh dennak sising. Pathian-a kei si ongla ta bawl kul leh ngawlla, khawvang in keimahni heimah seng thei leh ngawlla, Pathian ama si ongla sising” tin a relnak heh Pa Tsong Khaam in zasah pittseih in angbernak si si.. Amah heh khawzapi tsa raithawitu, suangbawi, sialsa neitu, vok hem neitu, sa hem neitu le zu hem neitu sipelh atsia tsimi hem khen deih leh ngawlla si. 1907 Kum, March la in tinim si.
Hang Mung aheh naupang kum kua asilai in
Tedim ram pin a leng Cope bawipa nenah tiinim ot sing ti’n a ngennak tawh Cope
bawipa in a khum leita paan reng atsia “me naupang heh kumzah sim? Naupang the
tiinim ot men tawh” ti’n dong atsia upa te’n “na nu nenah na kum kawzah ti dong
leh taw” ti’n a tinak bangin inn ah hong in ei nu nenah ka dong phangin “Ei
nu’n, tuhen nangmah heh kum kua si tsi, Rian pin kum nga na lut si tsia nai
Bualkhaw ah kei leng zawh kum nga si” ti’n ti si. Mirang bawipa’n “ka nau, kum
kua naupang tiinim awng lai ngawl sing, kum leinih phangin sileh lai sen” tin a
tinak tawh a heh leita sipelh khen mirang bawipa thu bang sita sen ti atsia
1936 kum phangin Saya Lal Rin tinim leh si.
Lawkih Te Lakah Umtu Te Tuarnak
Tumalai biakinn heh suat dawh ngawlnak
leilak ah to simen awng atsia thurel khen a rei pittseih thei asita naupang te
a to reng zo ngawl in eihmu nom ian si. Leilak ah eihmu in a sam (tuk) leibaang
ian ta U Maang Keel in “Hang Mung, Van-a Pathian in Tuk heh biakinn ah keng
awlla un tisi” ti’n a tinak ka um leita ta biakinn pin a hong thah lam in Tawk
Thang pa sam vol tiar atsia A bengbet khen vawr si Inn a leng phangin a sam
volnak (tuk) kheh a nu nenah pe atsia a nu kap tseih si. A tuk vol zawh hem a
nu heh thinnuam thei leh nom ngawlla si. A pa khatta Su Thang in “Ka tsapa na
sita, ka tsong laam tu le ka khuang laam tu khen laam ngawl ah tsapidaw reng
atsi khaw na vaat reih tu sing” a ti phangin a vaat reih tukheh a lau leita man
in Pa Tsong Khaam inn ah zantsaam veng si. Tsimi phangin Pa Tsong Khaam in ama
tuarnak hem rel ka si. Ama’n “Hang Mung, nangmah heh mi bawngphaber si tsi, me
khawbawi tsa te le tsangsuak te tsa te tah in bawngpha sawn sitsi. Van ah
Pathian nei, Bawi Jesun nei na sita na hawh min hem ah vanmi te’n nangmah kalen
tu atsia na kulnak hem Pathian in pe tusi” tin rel si. Tsimi zawh hem, a ang
leita ta Pa Tsong Khaam inn ian ah lam-it veng si.
Veikhat Pathian a um zawh in zu te khen in
vet leh ngawlla, laamnak le bawlnak sa te khen ei leh ngawlla si. A ei tuh saramkhal
tawh mite thai kha atsia zu lakah a kulh maan in Leen Zam nu in khulsak in
dau-a tii thaw a somsek tselh phangin a pe lehnak khen zu a tong ongla ta ei ot
leh nom ngawl la si. Heitasim tiphang in Pa Tsong Khaam in “Hang Mung, Zu in
him mah moh! Zu heh Khawvang-a tiihaang sikhaw, zu peh ngawl in raithawi
theihnung ngawl, Khawvang bawl theihnung ngawl, khawvang te’n sang ngawl ti’n
rel awng si.
Sunday School: Pathian naper pannak
A naupang lai in Sunday School zir atsia a
saya te maisan pittseih si. Pathian heh mit in mu ngawl pelh atsia Ama napertu
te kihzah in a thurelnak bangin nung si. A dangval phangin Bualkhaw ah Sunday
School saya per, khangno huaitu naper, Khangno Christian Education huaitu naper
per si.
Tsimi zawh in Bualkhaw Pawlpi te’n heibangta sikhen
Bualkhaw te’n solfa kei thei ngawlta Thantlang peng, Rev. Than Sai omnak
Farrawn khaw ah Solfa zir tu in mi pakhat leh tu in thu rel dang atsia Hang
Mung ah leh dang si. Rev. Than Sai zi le tsa te Farrawn ah a la leh kheh lunnom
si. Farrawn khaw ah lakhat val solfa zir in Rev. Than Sai inn ah om si. Farrawn
ah Solfa zir tu in lakhat val a om sung khen Pathian in kalen si. Saya Than Sai
in liang-a thing vung tu in a tiar phangin “liang ah ka da kha asin ka ruang
khen innlun leh zo tu ngawl, pai men nom tuteh, ti’n Pathian khen muang phawk
ngawl in a awn ta thing a du phangin liangkaw no ah a khin sipelh a thinlung
tai in kawng per atsia dawmlai thilawk reng si. Saya Than Sai in a kaangah
pompai atsia kap tseih awng si. Thi ngawl in khawphawk leh atsia dam leh vut
buang si. Pathian a muang ngawl ta a haunak le thurelnak sibel tu in ruat tsawm
si. Tsimi zawh in Pathian a umnak kho lelei in thil khumnung tampi lang si.
Farrawn ah sun tin solfa zir in dangval te siimtin lazir dang atsia
nikhat in dangval Nawl Hmung (kum 17) a thi man in a rualpi dangval te’n
thiral tu in a pah phangin thiral tu in hawh deve si. Farrawn awn a thiam
ngawlta a dam lai reng sawngen sak tu in a veh ngam ngawlnak sipelh atsia a
thisaak Nawl Mung ruang kiangah a leng phangin “Beng-a zanak bangah Pathian in,
“Hang Mung, Farrawn awn bek si ngawl Bualkhaw awn khen ka awn sitaw maw,
sawngen in” tin ti si. Tumah in za bawm ngawl si. Tsimita amahni awn in “Thla
ka cam ta lai” ti’n ti atsia Bualkhaw awn phet in sawngen si. Sawngen tselh
“Amen” ati natsang in Nawl Mung ah tawh tholung atsia tu sitsim, Na dam maw” ti’n
a kut san in nukset si. A kawnvel ah a tser te le thiral mi tampi te’n khum
dang ngai si. Nawl Mung ah khen a khum leita ta amah le mah pan tuak, Hang Mung
ah pan tuak tseih ta a lau leh nung nom in Saya Than Sai inn ah hong per si. A
thaizing phangin Nawl Hmung in tingzan keima tsa sawngen saktupa la veikhat saw
ka ngen sak leh rih sen, tu hen ka nung si, ka dam tu sam lai sing” ati ta
sawngen sak tu in Hang Mung ah ko leh si. A zau min ah Hang Mung in saw a ngen
sak tselh phangin “ka zawtnak vial te a dih cang, ka dam viar cang” “ka natnak
hem bo silei” ti’n ti atsia pulam sangka ah suak in awntsawp dang tseih si.
A thai zan lekhaw Buan Hai tsapa Lal Mak
ah thi lehleu si. A pa Buan Hai in “ka tsapa heh thi ngawl si, thaizing Lungler
ah tivui puaipi ah hawh reng tu sing,” ti’n awn tseih si. A zi le tsa te heh
mithi kah dang tseih ongla si. A zi in, “kei pa, na taw ongla si maw?” na tsa
heh zen tsuk in, haihawh leh ngawlla si, a ruan khen tsop serh ongla si,” ti’n
hau si. Buan Hai ah khen Rev. Than Sai inn ah hawh per in Hang Mung ah ko si.
Hang Mung in “keimah um mah nen, Pathian um in. Keiman nung tiar thei ngawl
sing” ti’n a ti phangin aman “nangman sawngen lekhaw Pathian in sang tu si,
Pathian in nangmah mangin naper si tiheh muang sing,” tin ati ta, amah lunnom
in mithi inn ah hawh si. A inn ah thiraltu mi dimpek leng man ongla si atsia
Hang Mung ah khen Bualkhaw awn ring ngai in sawngen sak si. A sawngen tselh
natsang, makhat in nung leh vut atsia “ka nu, ka rikaam, tsaangtiim ei ang” ti si.
Mithi saak tho leh atsia tsangtiim ei in to thei si. Mipi te’n a khum dang
leita, a pa khen Lungler ah tivui puaipi mang tu in hawh per nom si. Bual Hai
umnak man in Pathian thil titheinak khumnung leng si sawn si ti’n Rev. Hang
Mung in rel si. Hang Mung ah heh kum (17) dangval asi lai in Farrawn ah Pathian
naper khumnung a tawknak te heh a sawngennak thawm in mithi saak te nung leh in
dam leh si.
Tapong Ram le Ngawn Ram ah Mission Naper
1946
kum in Falam pengpi Japan ral bo thu a than zawhin Lumbang BM khawmpi ah Hang
Mung ah heh Tapong ram le Ngawn ram sungah ramthim naper
(mission) Pathian naper tu in Falam Pengpi in deng si. Hang Mung aheh nikhat
khen tawngkai ngawl, bible tawngkai khen si ngawl pelh khen pumpe in Pathian
naper si. Saya Than Sai’a bible zawng atsia Pathian naper tu in Tapong ram, Lati
khaw ah ramthim nor masaber si. Tapong ram sungah Lati, Parte, Kulzam, Lungbum,
Simzawl le Tsarkhawm khaw ah ramthim nor in Pathian naper si. Tsimi lak pin
Lati khaw heh a khurpi ber si. A khawbawipa Tsong Sum le a tsangsuak te ang tuh
in a inn ah leng atsia a neinak siallu te, sialtsang te le tsangbeem tampi a
neinak kheh siar in ziap tseih si. Khawbawipa khen a ang ta a khawsung-a
khangai dangval te nenah “nang saya Hang Mung thu lun ula, amah heh mi nundan
pha, mi ziaza pha pittseih, mi paak thei le mi ang tiar tseih thei sikhaw” tin
ti si. Tsimi man in Hang Mung in Lati khaw ah Pathian thuthangpha rel thei in
Lati khaw te thakhat in tapidaw in tsang dang si. Tsin ramthim nor tu in lam
langah om Tapong khawbawipa Za Piang nenah leng si. A ang tuh in a
nadeknak te per bawm in a ziap tseih ta a khaw sungah Pathian thuthangpha rel
thei si. A khaw sung-a mi hausaberpa tapidaw bur atsia tsimizawh kumkhat sungah
inn (27) tapidaw tang in tiinim si. Tsimi khaw ah nikhat sungah Saya Than Sai
mi (40) ti nim awng si. Lamsak Zangiat lamlang Tapong sipelh atsia makhat in
Hang Mung
Saya Hang Mung ah Lungbum khawbawipa
inn ah a leng phangin “bawipa” ti’n a ponnak tawh khawbawipa in ang ngai in
“kaw nai pin si tsim?” “Lati pin sing, ka khaw heh Bualkhaw si” “Heiha na ti
tu?” “Nai lamah Pathian thu le la no te zir thei om na maw? ti ka vak sing”
ti’n ti si. Khawbawipa khen a ang pittseih man in Pathian thu ngai tu in a
khawpi te nenah relsak si- “Khawpi te na ngai ten aw, thaizing lekhaw Suah Zal
pa te inn ah kei khawsen khawm dang tu sising” ti’n au in thuthan si. Tsimi ah Saya
Hang Mung in Pathian thu le la te zirh atsia minung (9) tapidaw tsang in ming
pe nom si. Tsimi zawh innlutu tampi te khen tapidaw tsang atsia Pawlpi khangso ngai
si.
1961 kum Tsani ni zan zankhat in Saya Hang
Mung thinlung sungah Lumgbum ah hawh taw ti’n el khop nom ngawl in
Pathian na tiarnak asi ti tsiangno in a thei ta zing khawma no in Lungbum khaw
ah hawh nawnawm si. Hei a puah tu tikhen a zi le tsa te rel tsiang thei ngawl
in hawh vurvur per tsawh simen si. Lungbum khaw ah a leng phangin a zindung
veng min Pa San Bik inn ah a tsapa no Bawi Tsung Nung ah a thi man in a inn ah
thiraltu minung dimpek in om dang si. Saya Hang Mung in “Hei puai nei si
utsim?” ti’n a leng tsangin mipi te kheh dong si. Tsimi ni heh Nipi nisi. Lungbum
te’n “Nangmah tsawh zualkonak in na lengper si ngawl sitsim maw? Bawi Tsung
Nung ah thiral dang si ung,” ti’n o dang si. Saya Hang Mung ah heh Tapong ram
nortu Missionary asi awng man in Tapong tapidaw te’n rala lamah “pa” bangin a
ruatnak si. Naupang thi a tsawh a nu kangah tsawi dennak si. To masa lawk ngawl
in naupang thi heh a nung in ruat in sawgnennak nei atsia, “Amen” ati zawh
phangin, “I nu, ka rikam ngai, kuak I pi taw cim,” ti’n naupang nung leh in a
nu kheh lai ei tuh ngen si. Khawpi thiral tehem khen khum dang pittseih si.
Pathian tsa in thil ha rom ngawl si. Naupang nung leh ongla poh, hong leh nom
rih ang. Rev. Nun Tiam zi, Nu Zawm Sum ah nat roh leita, ek dong tseihnak asi
ta, to man awl alang maw,” ti’n Bualkhaw lamah hong per leh nom si.
Bualkhaw khaw ah a leng leh phangin Rev. Nun
Tiam nenah Lungbum ah thil khumnung tsangnak hem rel si. Rev. Nun Tiam ah khen,
“Poi tak sie, tuni Munpi ah Ngawn Circle Chairman Dar Ceu in a tsanu Zun
Lem ah ming ther theng sak tu in ko per pelh ka si,” ti’n rel si. (Zun Lem
aheh Falam ah om Pa San nu si). Tsimi
lai in Zun Lem ah heh nat roh ngai in a zau min ah zau reng in kelen tseih kul
si. A zau reng laitum ina vumah rii no thaw lai lehnak leng per atsia, vanmi te
leng deve in, “Siar in,” tis i. Zun Lem in, “Siar thiam ngawl sing,” ti’n tis
i. Vanmi te’n, “Me heh na ming ther si. Tuni rori in Bualkhaw-a Rev. Nun Tiam
in na ming ther pe rori sen. A si ngawl lekhaw khawvang bawiber in na rek kha tu
si,” ti’n rel si. Tsimita Rev. Nun Tiam nenah konak lai a rang ngai in Len Za
Kham ah leh in ko tiar si. Rev. Nun Tiam ah a zi nat roh leita man in hawh thei
ngawl in ming ther, “Evan” ah sisen. A dikbe heh “Pathian ngeihharnak lehsawng”
ti’n lai no thaw pe in sa si. A ming “Even” ah si tasen te’n a ti tsang napoh
in Zun Lem nenah vanvummi panih leng per si. “Na ming ther heh ‘Even’ si tu in
sawngennak le puai lianpipuah in apnak nei ta un” ti’n rel si. A ming ther bek
in ko tu in thu tsah mek lai si.
Zun Lem in a pa ko atsia, “Ei pa, ka ming heh
Zun Lem ah si leh ngawlla, ‘Even’ ah si tu in Rev. Nun Tiam in ming ther thek
sak ongla si,” ti’n rel si. A pa’n, “Lai petu te reiang Buakhaw ah a leng rih
awl ngawl, kawtin na thei ham thei men tuh in” ti’n o si. Mitsim asita a tsanu
relnak khen lai ngan in theidik si. Mi kotu a maakpa a lengleh phangin, “Rev.
Nun Tiam ah heh a zi nat ro leita mang in hawh thei ngawl si. Zun Lem ming ther
a theksaknak heh ‘E’ ti bek tsing sing” ti’n ti atsia a laikuat kennak kheh Zun
Lem pa Pu Dar Ceu nenah pe si. Laikuatnak a siang phangin a ming “Even” si
tasen, a dikbe khen reltsiang seuh si. A tsanu relhamnak bang thek in asi
miaumiau man in khum pittseih si.
A zan in Even nenah khawvang tampi leng si.
Khawvang bawi lianber khen Even ah pan tu rori in hawh deve si. Vanmi leinih
(12) leng deve in Even hatlam veve ah paruk veve in kil si. Bualkhaw awn in la
(307)nak “Jesuh Kheh Kei Rualphaber Si” la a sa dang tseih kheh Even in za reng
si. Vanmi te’n “Pathian muang kho ngaitu, ming lun himhim mang tu ngawl in
thutsah si. “Na ming ther kho tuh in sawngennak puai thupi ngai puah ta un”
ti’n thu tsah si.
Vanmi leinih (12) te thutsahnak bangin Nikhat
ni in sawngen khawm thupi ngai puah tu in rel dang vut in Rev. TSuang Sum, Rev.
Nun Tiam le Saya Hang Mung te ko tu in chairman Dar Ceu in Thul Mung te ah leh
si. Rev. Tsuang Sum ah le Rev. Nun Tiam te konak laiah Nikhat ni ming ther
sawngen khawm ah leng bebel tu in rel atsia Saya Hang Mung ah lekhaw Nipi ni
siimlam nazi 3:00pm kal in Even tsa sawngen sak tu ti’n lai ngah si. Tsimi Nipi
ni, laikuatnak a ngah tsangin Saya Hang Mung ah heh Munpi ah sawngen sak tu in
hawh per nom si. Munpi a lengma doh li kiang pin khawvang bawiber muhnak
bakkhawsum pi lamsak le lamlang tuah in de ur pi kheh Saya Hang Mung in a mu
phangin khawvang bawi in lam ka kham sie ti kheh thei zep si. Tsimi bakkaipi
nuai rori ah ding atsia, “Santan, ka kham tseih mah nen, Pathian lehnak sing,”
ti’n sawngen si. Satan in kham pelh nakhaw Pathian muangnak in hek lok per si.
A inn ah a leng tsangin inn sungah lut per atsia Even ti’n pon per nom pelh
atsia Even in awi nom ngawl in mengden reng si. La No.(307)nak, “Jesuh Kheh Kei
Rual Phaber Si,” la kheh sa dang atsia Even ah heh vok ngawng henpeknak au ngun
bangin ai ngun si. Tsin Rev. Thang Khaw Mang ah le upa dang a vehtu te pawl
kawn dang in sawngen tiar pelh atsia heimah thaw mom ngawl in dap den reng ta
Saya Hang Mung in sawngen lehleu si. Sawngen tselh tsang lekhaw Even in,
“Sayapa” ti’n Saya Hang Mung ah pon men si. Saya khen, “Even” ti’n a pon
phangin thiang ngai no in awi thei si. “Tungtu ka ponnak na awi nom ngawl” ti’n
a dong phangin “Nangmah ka ko tsawh khawvang te a raw leita ta ka kam le ka
mit hup pek sak ka si,” ti’n rel si.
“Khawvang te, om lai maw” ti’n a dong phangin, “Bualkhaw-a a hangberpa leng
si,” ti’n khawvang bawiber le khawvang vaseng dan dang berh ongla, Munpi ah om
leh ngawlla si,” ti’n rel si. Tsin, Pu Dar Ceu in, “Heita, thaizing leng tu in
ka konak tuni (Nipi ni) na lengper buang” ti’n dong si. Saya Hang Mung in, “Na
konak lai bang thek in ka leng per sing,” a ti phangin Pu Dar Ceu in, “Nang
pathum tsawh thaizing Nikhat ni sawngen khawm ah leng dang tu in bangten in ka
konak tsimi,” ti’n lunglawi ngai si. Pathian khawkhan heh minung te’n ruat ban
nung ngawl in thil khumnung lang si.
Ramthim nor tu in Simzawl khaw ah leng
atsia khawbawipa Tsuai Tun in a khawsen Saya Hang Mung thurelnak Pathian thu
ngai tu in relsak atsia tsimi ah inn (4) tapidaw tsang si.
Next part and Youtube Part 3 to be continued…
Copy Rights © HMF
_Hang Mung Foundation
x
[1]
Tapidaw heh “Umtu” “Ningluntu” Lehnak Te” “Khristian” “Piangther” tinak
si.
Comments
Post a Comment